تاریخچه نوک فلزی

یکی از ابزار بسیار ضروری و مهم در خوشنویسی انگلیسی نوک فلزی (nib) می باشد که بدون آن بسیاری از سبک های خوشنویسی انگلیسی را نمیتوان خوشنویسی کرد. همان طور که میدانید نوک فلزی در کنار دسته قلم، مرکب و کاغذ از ضروری ترین ابزار برای خوشنویسی انگلیسی هستند. در این پست کمی در مورد تاریخچه نوک فلزی صحبت خواهیم کرد.

نیب چیست؟

نوک فلزی یا نیب nib به قسمتی از قلم، قلم پر و یا خودنویس گفته میشود که برای انتقال مرکب به کاغذ مورد استفاده قرار میگیرد. نوک های فلزی بر اساس کاربرد استفاده آن ها در طرح ها، اندازه ها و جنس های مختلفی ساخته میشود و هم اکنون مدل های بسیار زیادی از نوک فلزی در سراسر دنیا در حال تولید است. اگر شما هم به خوشنویسی انگلیسی علاقه دارید ممکن است بارها از نوک فلزی استفاده کرده باشید.بنابراین خوب است بدانید که تاریخچه نوک فلزی چیست، برای اولین بار در کجا ساخته شده است و چگونه در بین خوشنویسان رایج شده است.

تاریخچه نوک فلزی

برای اینکه تاریخچه نوک فلزی را بهتر درک کنیم میبایست بدانیم قبل از اختراع آن از چه ابزاری برای نوشتن استفاده میشد. در ادامه مفصل در این مورد صحبت خواهیم کرد.

قلم نی – ۴۰۰ سال قبل میلاد مسیح

۴۰۰ سال قبل میلاد مسیح مصریان باستان از قلم نی برای نوشتن بر روی پاپیروس استفاده میکرند که رایج ترین ابزار نوشتاری آن زمان بود. قلم نی reed pen همان طور که از نام آن پیدا است از نوعی گیاه به نام نی و یا بامبو (نی خیزران) ساخته میشد. برای ساختن یک قلم نی خوشنویسان مصری در آن زمان قسمتی از گیاه نی یا بامبو به طول ۲۰ سانتی متر را که کاملا سالم بود جدا میکرند. سپس قسمتی که قرار بود تراشیده شود (یا به اصطلاح قط زده شود) را مدتی در آب نگهداری میکردند که هنگام تراشیدن نوک قلم، بدنه آن هیچ آسیبی نبیند ،از هم باز نشود و سالم بماند. سپس نوک قلم را آن قدر میتراشیدند که یک شکل نوک تیز و صاف در انتهای آن ایجاد شود. در پایان شکافی را در وسط قسمت نوک تیز ایجاد میکردند که به کمک آن مرکب از قلم به کاغذ منتقل میشد. اگر کمی به این قلم نی فشار وارد میشد شکاف هایی که ایجاد شده از هم باز میشدند و مرکب بیشتری به کاغذ منتقل میشد اما نمیتوانستند فشار زیادی را به قلم وارد کنند چرا که احتمال داشت شکافی که در نوک قلم ایجاد شده بود تا انتهای قلم پیش رود و آن را به دو قسمت کند.

همچنین اهالی بین النهرین و سومریان نیز برای ایجاد نقش های نوشتاری به خط میخی از یک قلم نی بر روی گِل استفاده میکردند. ممکن است امروزه قلم نی هایی که به شکل نوک تیز تراش خورده اند دیگر آنچنان کاربردی در دنیای خوشنویسی نداشته باشند اما قلم نی هایی که به صورت تخت و مورب تراش خورده اند هنوز در خوشنویسی فارسی و عربی کاربرد وسیعی دارند و بیشتر از دیگر ابزار مورد استفاده قرار میگیرند.

قلم پر – قرن شش

در اوایل قرون وسطی که تحولات عظیمی در دنیای غرب ایجاد شد خوشنویسان به کشفیات تازه ای دست پیدا کردند. آن ها پی بردند پَر پرندگان میتواند یک ابزار بسیار خوب برای خوشنویسی باشد چراکه پر نیز مانند گیاه نی و بامبو توخالی و بلند بود و میتوانستند آن را به خوبی بتراشند و تیز کنند. پر قو، غاز و بوقلمون از مرغوب ترین پرها برای خوشنویسی به حساب می آمد و معمولا از پرهای بال سمت چپ پرندگان برای خوشنویسی استفاده میشد. قلم پر را به راحتی میتوانستند بر روی صفحاتی که از پوست حیوانات (بیشتر آهو، گوشفند و گوساله) برای نوشتن آماده میشد استفاده کنند و همچنین در نقاشی و خلق آثار هنری نیز نقش پر رنگی را ایفا میکرد.

در اواخر سال ۱۶۰۰ میلادی که سبک کاپرپلیت رایج شد قلم های پر نوک تیزتر و منعطف تر شدند. بیشترین تولید قلم های پر در سال ۱۸۲۲ میلادی (اواخر قرون وسطی) توسط جان میشل John Mitchel در بریتانیای کبیر و در شهر بیرمنگام صورت گرفت. امروزه قلم های پر دیگر با کاغذهای جدید سازگاری ندارد اما با این وجود هنوز طرفداران خاص خودش را دارد.

نوک فلزی – قرن هجده

در سال ۱۸۰۳ اولین نوک فلزی توسط برایان دانکین اختراع شد اما هیچکس به آن توجهی نمیکرد. او سعی کرد اختراع خود را به شرکت های سازنده قلم و ابزار تحریر بفروشد اما هیچ شرکتی آن را نخرید. ۱۱ سال بعد در سال ۱۸۲۲ جان میشل در بیرمنگام تولید عمده نوک های فلزی را آغاز کرد و به دلیل اینکه سابقه بسیار زیادی در تولید و ساخت ابزار تحریر داشت کارش به سرعت گرفت و به شهرت رسید. حتی برادر او، ویلیام میشل نیز چند سال بعد کارگاه ساخت نوک فلزی خود را مستقلا راه اندازی کرد. آن ها به خوبی میدانستند که نوک فلزی طول عمر بیشتری نسبت به پَر دارد، ساییده نمیشود، میتواند در طرح های مختلفی ساخته شود و از همه مهمتر دیگر نیاز به داشتن مهارت قط زدن و تراشیدن و تیزکردن نبود. خانواده میشل با تولید و ساخت اولین نوک های فلزی در دنیا پایه گذار تحولی عظیم در دنیای خوشنویسی (به خصوص خوشنویسی غربی) به حساب می آیند و همه خطاطان (به ویژه خطاطان اروپایی) باید قدردان آن ها باشند.

نوک های فلزی قابلیت این را داشت که با توجه به کاربردش در طرح های مختلفی ساخته شود. از این رو دیگر شرکت های ساخت ابزار نوشتاری و تحریر در بیرمنگام کارگاهی را برای ساخت نوک فلزی اختصاص دادند که اکثرا از آلیاژ مس برای ساخت آن استفاده میشد. بنابراین بریتانیا را میتوان معدن نوک فلزی دنیا دانست که امروزه نیز میلیون ها نوک فلزی در آنجا ساخته و در سراسر دنیا توزیع میشود.

نوک فلزی (نیب) تا اواخر قرن نوزده میلادی که خودکار ساچمه ای اختراع شد مهم ترین و رایج ترین ابزار نوشتاری محسوب میشد. یعنی همانطور که امروزه از مداد و خودکار برای نوشته های روزمره خود استفاده میکنیم آن زمان از قلم های فلزی برای نوشته های روزمره خود استفاده میکردند. امروزه با اینکه خودنویس و خودکارهای ساچمه ای جایگزین قلم های فلزی (دسته قلم هایی که با نوک فلزی همراه هستند) شده اند اما این جایگزینی تنها در نوشته های روزمره ما انجام شده است نه در خلق آثار هنری. به هیچ عنوان خودکار های ساچمه ای و هر خودکار دیگری نمیتواند جایگزین کاملی برای نوک فلزی شود چرا که خطوطی که با نوک فلزی خوشنویسی میشوند از ظرافت و ضخامت های بسیار محسوس و زیبایی برخورداند که این زیبایی را هرگز نمیتوان به کمک خودکار ایجاد کرد.